ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΔΕΤΣΗ (μέρος Α)

Το επίθετο ΔΕΤΣΗΣ σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε, υπήρχε ήδη από το 1537 (παπα-Ιάκωβος Δάτζης). Αρχικά συναντάται μόνο στη Νάξο και πιο συγκεκριμένα στο χωριό Δαμαριώνα. Με το πέρασμα των αιώνων και με τη μετανάστευση, η διασπορά του επιθέτου έγινε σε όλη την Ελλάδα.

Έτσι σήμερα συναντάμε φαμίλιες μόνιμα εγκατεστημένες σχεδόν σε όλη την
Ελλάδα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη (ερχόμενοι από Κωνσταντινούπολη), στο Βόλο (ερχόμενοι από Κωνσταντινούπολη), στην Πάτρα, στην Κρήτη, στη Ρόδο,
στην Καστοριά και αλλού.

Σύμφωνα με παλαιά αρχεία και αποσπασματικές αναφορές η ιστορία των Δέτση φέρεται να εξελίσσεται ως εξής:

10/10/1544: Σε έγγραφο αναφέρεται ο παπάς Ιάκωβος Δάτζης (Δέτσης)(1). Η
παλιότερη έγγραφη μαρτυρία για την εκκλησία του Χριστό στο
Δαμαριώνα αναφέρεται σε έγγραφο του 1544. Σύμφωνα μ’ αυτή,
η Κατερίνα του Λουμπαρδάρη πουλεί στον Μιχάλη Τραμουχάνη,
αμπέλι «εις τόπον λεγόμενον Δαμαριώνα, πλησίον του Σταμάτη
του Κομνενού και του παπα Ιάκωβου Δάτζη, οπού είναι δώρημαν
και ψυχικόν του Δεσπότη Χριστού, καθώς φαίνεται εις μίαν γραφήν,
οπού του είχε καμωμένην από τες α’φλζ’, Οκτωβρίου κ’, υπό χειρός
του μακαρίου κυρ Ιωάννου Μυριστικού και νοταρίου, από το οποίον
αμπέλιν παίρνει το τρίτον από μέσα η κερά της Σίφνου».

07/05/1655: Συντάσσεται έγγραφο από τον Δαμαριωνίτη Γιάκοβο Δέστη (Δέτσης)
με το οποίο ο άρχων αφέντης του Φιλωτιού Γιακουμάκης Μπαρότζης
διορίζει εφημέριο της Παναγίας της Φιλοτίτισσας το Δαμαριωνίτη
παπά κυρ Γιώργιο Κουρτελά.

1666: Σε έγγραφο που δημοσιεύθηκε από τον Ι. Δέτση – Κιγαλλά στην
Πανδώρα (τ.21, 1870/71, 640-41) και αναφέρεται βασικά στην φορολογία
των νησιών από τους Βενετούς (διαμαρτύρησις των συνδικών της πόλεως Νάξου).
Αναφέρεται ο παπα – Λιάνος Δέτσης.

1708: Ανέκδοτο έγγραφο από τον κώδικα της Θεοσκέπαστης (Γενικά
Αρχεία Κράτους) αναφέρει την ύπαρξη έξι παπάδων στο Δαμαριώνα:
1. Ιωάννης Τζαννίνης
2. Γεώργιος Δέτζης
3. Μανώλης Δέτζης
4. Μιχάλης Τζακονιάτης
5. Γιώργης Λινάρδος
6. Γεώργιος Αξιοτάκης.
Τα ονόματα των περισσοτέρων εξ’ αυτών, βρίσκονται ακόμα χαραγμένα
στις μαρμάρινες επιγραφές που είναι εντοιχισμένες στην πρόσοψη της εκκλησίας
του Χριστού (1777-1780).

Ιούν. 1776: Για την Απείρανθο (Δέτσηδες):
Σύμφωνα με στοιχεία από φορολογικούς πίνακες (αρχείο
Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου) της Απειράνθου του Ιουνίου
1776, πρώτη σε σύνολο 33 οικογενειών, δεν αναφέρεται πουθενά
το επίθετο (όνομα) Δέτσης. Το ίδιο ισχύει και για τους
φορολογικούς πίνακες των ετών 1784, 1790, 1799.

09/07/1808: Σε έγγραφο αναφέρονται τα ονόματα του παπα Γεωργίου Δέτση και
του παπα Μανώλη Δέτση.

22/03/1831: Σε αναφορά των κατοίκων της Νάξου υπέρ των ήδη εκλεγέντων
δημογερόντων της πόλεως και των χωριών προς τον ευγενέστατο
Διοικητή Νάξου Αθαν. Γρηγοριάδη, συνυπογράφουν και αναφέρονται
οι: από Δαμαριώνα Δ. Δέτζης, Σταμάτης Δέτζης, Φώτης Δέτζης,
Στέφανος Δέτζης (γενικά αρχεία κράτους, Γεν. Γραμ. φ263).

1843: Ξεκινά το επίσημο μητρώο γεννήσεων της κοινότητος Δαμαριώνα.
Πρώτος αναφερόμενος ο Γεώργιος του Ιακώβου, γεννήθηκε εις
Δαμαριώνα.

1899: Σε στατιστικά από βιβλίο πολιτικών εκθέσεων του Ειρηνοδικείου
Νάξου έτους 1899 (αρθ.73) (αρχείο Νάξου) περί επαγγελμάτων
αναφέρεται στην Απείρανθο παντοπώλης Δέτσης Κ.

1919: Ιερεύς στο Ναό Μεταμόρφωσης Σωτήρος στο Δαμαριώνα, όπου
ξεκινάει και το πρώτο Επίσημο Βιβλίο Γεννήσεων και Βαπτίσεων
του χωριού είναι ο Σταμάτης Μ. Δέτσης.



(1): Ιωάν. Τ. Βισβίζη, Ναξιακά νοταριακά έγγραφα, των τελευταίων χρόνων του Δουκάτου του Αιγαίου (1538-1577), Επετηρίς του Αρχείου της ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου, τεύχ. 4, Εν Αθήναις 1951, σ. 93 (αρ. εγγρ. 75).



Συνεχίζεται.